Το αίμα παρέχει συνεχώς στον εγκέφαλο οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά μέσω τεσσάρων βασικών αρτηριών. Οι μεγαλύτερες είναι η δεξιά και η αριστερή καρωτίδα, οι οποίες εύκολα ψηλαφώνται δίπλα στον τράχηλο, στην περιοχή του λαιμού. Δύο μικρότερες αρτηρίες, οι σπονδυλικές, εισέρχονται από το πίσω μέρος του εγκεφάλου και τρέφουν περιοχές του, οι οποίες ευθύνονται για την ανάπτυξη, την καρδιακή λειτουργία και τη θερμοκρασία του σώματος. Όταν η παροχή του αίματος σε μία περιοχή του εγκεφάλου σταματήσει, τα κύτταρα που δεν παίρνουν οξυγόνο πεθαίνουν. Η βλάβη του εγκεφάλου που ακολουθεί ονομάζεται εγκεφαλικό.
Ένα εγκεφαλικό επεισόδιο μπορεί να είναι ελαφρύ ή πολύ σοβαρό και τα αποτελέσματά του προσωρινά ή μόνιμα. Η σοβαρότητά του εξαρτάται από την έκταση και τον εντοπισμό της καταστροφής των νευρικών κυττάρων. Διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου ελέγχουν διαφορετικές λειτουργίες, με αποτέλεσμα τα συμπτώματα να εξαρτώνται από την περιοχή που θα υποστεί τη βλάβη. Ακόμα και ένα ελαφρύ εγκεφαλικό μπορεί να είναι καταστροφικό, εάν επηρεάσει ένα κρίσιμο σημείο του εγκεφάλου γιατί σε αντίθεση με πολλά άλλα κύτταρα του σώματος, τα κύτταρα του εγκεφάλου δεν αναγεννιούνται.
Δεύτερη αιτία θανάτου παγκοσμίως μετά τις καρδιοπάθειες (The World Health Report 2003-WHO). Ετησίως, 15 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο προσβάλλονται από ΑΕΕ. Από αυτά 5 εκατομμύρια καταλήγουν και άλλα 5 εκατομμύρια υποφέρουν από μακροχρόνια ανικανότητα, επιβαρύνοντας έτσι τις οικογένειες τους και την κοινωνία (The Atlas of Heart Disease & Stroke- WHO 2004)
Αυξητική τάση παρουσιάζουν τα εγκεφαλικά στη χώρα μας Κάθε χρόνο καταγράφονται στην Ελλάδα 26.000 εγκεφαλικά επεισόδια, τα περισσότερα από τα οποία πλήττουν αιφνίδια άτομα άνω των 50 ετών.
Τα εγκεφαλικά επεισόδια, που αποτελούν την τρίτη συχνότερη αιτία θανάτου και προκαλούν μεγάλο αριθμό μόνιμων αναπηριών, οφείλονται στην απότομη διακοπή της ροής του αίματος προς τον εγκέφαλο και μερικές φορές μπορεί να προκληθούν λόγω αιμορραγίας από αγγείο που έχει υποστεί ρήξη.
Η αντιμετώπιση των εγκεφαλικών επεισοδίων μπορεί να γίνει με την πρόληψη και με ενδαγγειακή ή χειρουργική θεραπεία. Μία ακίνδυνη και μηδενικού κόστους εξέταση, η οποία δεν έχει καμία αντένδειξη, το υπερηχογράφημα “τρίπλεξ” συμβάλει ουσιαστικά στην πρόληψη.
Τα άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών, αν θέλουν να προλάβουν το εγκεφαλικό επεισόδιο, θα πρέπει να υποβάλλονται σε τακτά χρονικά διαστήματα την εξέταση αυτή και παράλληλα να αθλούνται, να πίνουν αρκετό νερό, να μην καπνίζουν, να αποφεύγουν το αλκοόλ, να προσέχουν τη διατροφή.
Αιτίες
Θρόμβωση.
Η αιματική ροή προς τον εγκέφαλο αποφράζεται εξαιτίας θρόμβου σε ένα αγγείο που έχει υποστεί βλάβη από αρτηριοσκλήρυνση.
Εμβολή.
Η αιματική ροή ενός αγγείου προς τον εγκέφαλο αποφράζεται από θρόμβο που δημιουργείται σε κάποιο άλλο σημείο του σώματος, συχνότερα στην καρδιά.
Αιμορραγία.
Όταν ένα αγγείο εντός ή εκτός του εγκεφάλου σπάει, επιτρέποντας να διαφύγει αίμα στον εγκέφαλο (εγκεφαλική αιμορραγία). Πολύ συχνό αίτιο αυτής της κατάστασης είναι η ανεξέλεγκτη υπέρταση.
Οι κυριότεροι παράγοντες κινδύνου για εγκεφαλικό επεισόδιο είναι οι εξής:
• | Η υψηλή πίεση |
• | Το κάπνισμα |
• | Η υψηλή χοληστερόλη |
• | Το υπερβολικό βάρος |
• | Η ανθυγιεινή διατροφή |
• | Το άγχος |
• | Η έλλειψη άσκησης |
• | Ο διαβήτης |
• | Οι καρδιακές νόσοι |
• | Η υπερβολική κατανάλωση οινοπνευματωδών |
• | Τα αντισυλληπτικά χάπια (Οι γυναίκες που λαμβάνουν αντισυλληπτικά και είναι υπέρβαρες ή υποφέρουν από ημικρανίες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου). |
Η παροδική διακοπή της αιματικής ροής σε ένα σημείο του εγκεφάλου ονομάζεται παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο (ΤΙΑ). Μπορεί να έχει διάρκεια μερικών δευτερολέπτων ή μερικών ωρών, συνήθως όμως διαρκεί λιγότερο από 24 ώρες. Το παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο αποτελεί ένα σημαντικό προειδοποιητικό σημείο ενός μελλοντικού εγκεφαλικού επεισοδίου. Είναι μια σαφής ένδειξη ότι η αιματική ροή προς τον εγκέφαλο είναι διαταραγμένη.
Σε περίπτωση που έχουμε τα παρακάτω συμπτώματα του παροδικού ισχαιμικού επεισοδίου, θα πρέπει να ειδοποιηθεί αμέσως ο γιατρός:
• | Μούδιασμα, αδυναμία, αιμωδία στο πρόσωπο, μη συνεργασία χεριού-ποδιού |
• | Παροδική απώλεια όρασης σε ένα μάτι |
• | Δυσαρθρία ή δυσκολία στην κατανόηση γραπτού ή προφορικού λόγου |
• | Ζάλη, απώλεια ισορροπίας ή συντονισμού των κινήσεων |
• | Παροδική αμνησία |
Ο γιατρός, με την κλινική εξέταση, μπορεί να ανακαλύψει κάποια προειδοποιητικά σημεία για μελλοντικό εγκεφαλικό επεισόδιο. Ένα από αυτά είναι το φύσημα στην καρωτίδα, το οποίο σημαίνει συνήθως την ύπαρξη αθηροσκλήρυνσης μέσα στον αυλό ενός αρτηρίας. Το φύσημα είναι ενός ήχος που προκαλείται από το αίμα που διασχίζει τη στενωμένη αρτηρία και ακούγεται με το στηθοσκόπιο τοποθετημένο πάνω από την αρτηρία.
Συμπτώματα του εγκεφαλικού επεισοδίου
Τα συμπτώματα ενός παροδικού ισχαιμικού επεισοδίου έχουν μικρή διάρκεια. Αντίθετα, αυτά ενός εγκεφαλικού επεισοδίου διαρκούν περισσότερο από 24 ώρες. Οι βλάβες που προκαλούν τα εγκεφαλικά επεισόδια είναι μόνιμες και έχουν αποτέλεσμα μία ή περισσότερες αναπηρίες, ενός:
• | Παράλυση ή μούδιασμα ενός μιας πλευράς του σώματος |
• | Πτώση ενός γωνίας του στόματος ή παραμόρφωση του προσώπου |
• | Τύφλωση ή στιγμιαία τύφλωση του ενός ματιού |
• | Δυσαρθρία στην ομιλία, μη κατανόηση του γραπτού και προφορικού λόγου |
• | Δυσκαταποσία |
• | Απώλεια των αισθήσεων |
Αντιμετώπιση ΑΕΕ Το ΑΕΕ αποτελεί ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ ιατρική κατάσταση !
Εάν αισθάνεστε ότι εσείς, ένας συγγενής ή φίλος σας έχει υποστεί εγκεφαλικό, χρειάζεται να:
• | Μεταφερθείτε ΑΜΕΣΩΣ στο πλησιέστερο νοσοκομείο |
• | Επικοινωνήστε όσο το δυνατόν συντομότερα με το ΕΚΑΒ (166) |
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο για εκδήλωση εγκεφαλικού επεισοδίου
Ορισμένα άτομα έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να υποστούν εγκεφαλικό επεισόδιο:
• | Άτομα προχωρημένης ηλικίας |
• | Άνδρες |
• | Διαβητικοί |
• | Άτομα με ιστορικό εγκεφαλικού επεισοδίου |
Άλλοι παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα να συμβεί εγκεφαλικό επεισόδιο και μπορούν να αντιμετωπιστούν είναι:
• | αρτηριακή υπέρταση |
• | καρδιαγγειακή νόσος |
• | ιστορικό παροδικού ισχαιμικού επεισοδίου |
Ο έλεγχος της χοληστερόλης, η διακοπή του καπνίσματος και της κατανάλωσης υπερβολικής ποσότητας αλκοόλ, καθώς και η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας μειώνουν την πιθανότητα να υποστεί κάποιος εγκεφαλικό επεισόδιο.